Skip to main content
  • 13 februari 2017

Na CETA trekt de Europese handelskaravaan pas goed door

Taco van Dommels

Met een schuin oog op de massamedia lijkt het alsof de nieuwbakken president Trump de TPP en TTIP-verdragen definitief heeft ´koudgemaakt´. Blijft over dat wij Europeanen ons alleen nog bezig moeten houden met de vraag: hoe dumpen we CETA? Maar klopt dat beeld wel? Welke ontwikkelingen zijn er gaande buiten het gezichtsveld van de media?

Nog even en het CETA-verdrag is er helemaal door. Althans, als de europarlementariërs op 15 februari ermee instemmen (1). De tegenstanders van CETA staan al in de startblokken om hun campagnes voort te zetten tijdens het ratificatieproces in de 28 nationale lidstaten. En ze houden ook een paar referenda-initiatieven achter de hand ´voor het geval dat´. Dan is er nog het Europese Hof van Justitie dat gevraagd is zich uit te spreken over onderdelen van CETA.

Het is verdacht stil… Zitten de Europese onderhandelaars nu te wachten tot Trump tot inkeer komt? Of is er toch van alles gaande?

TTIP
Zoals beloofd, torpedeerde Trump na zijn aantreden als president meteen het TPP. Dit kant-en-klare verdrag tussen VS en 11 Pacifische Randlanden (behalve China) behoefde nog slechts de goedkeuring van de Amerikaanse president. Volgens spreekbuis Spicer zet Trump alleen nog in op ¨bilaterale handel met geallieerden, op basis van vrije en eerlijke handel¨. Over TTIP liet Trump zich niet specifiek uit, maar de suggestie lijkt: stoppen met die handel. Het mediaconcern Breitbart (van instituties-sloper en Trump´s topadviseur Bennan) kwam na de 20e januari met de mededeling dat de Europese Commissie onder leiding van Malmström de boodschap van Trump heeft begrepen door TTIP alvast in de vriezer te stoppen.

In een interessante blog poneerde Tereza Novotna (Vrije Universiteit Brussel en EUROPEUM-denktank) vijf mogelijke TTIP-scenario´s:
1. Trump stopt eenzijdig met de TTIP-onderhandelingen
2. Koerst aan op TTIP-light (lees: alle tariefbarrières op nul, en de ´regelgevende samenwerking´ uit het verdrag)
3. TTIP achteraan in de wachtrij (lees: onderhandelingen afzwakken tot een soort winterslaap is bereikt)
4. Kalm maar, het is Business as Usual (lees: rustig doorgaan met onderhandelen; met enige fantasie is TTIP op te vatten als een bilateraal verdrag)
5. Rebranding or TTIP 2.0 (lees: TTIP ´afmaken´ betekent niet automatisch het begraven ervan. Een herboren TTIP blijft mogelijk onder nieuwe naam (en nieuwe struktuur): het Trump Trade and Investment Partnership).

Overigens, voor een besluit over TTIP is Trump afhankelijk van de Republikeinse meerderheid in het Amerikaanse parlement die in het verleden juist erg pro-TTIP (en -TPP) was. Bovendien zitten VS noch EU te wachten op een sterk Aziatisch handelsblok onder leiding van China.

TiSA
Activist Pete Dolack adviseert in de Ecologist om niet te vroeg te juichen over de eventuele ´dood´ van TPP en TTIP. Als het al zo ver komt, dan zullen belangrijke onderdelen daarvan worden opgenomen in TiSA (2). TiSA is een verdrag over dienstenliberalisering en privatisering waarover zo´n 50 landen onderhandelen. Trump heeft TiSA niet doodverklaard en op de website van het Amerikaanse handelsministerie staat nog steeds de te lezen: "TiSA is part of the Obama Administration's ongoing effort to create economic opportunity for U.S. workers and businesses by expanding trade opportunities."

In december 2016 zou de voorlopige versie van TiSA worden ondertekend, maar dat werd uitgesteld. Niet vanwege Trump´s aantreden, maar door grote meningsverschillen aan de onderhandelingstafel, zo blijkt uit gelekte documenten (3). Zolang TiSA grote potentiele winsten voor Amerikaanse (en Europese) bedrijven belooft, gaan de onderhandelingen gewoon door.

CETA-model
De Europese Commissie (Malmström) en Europese regeringen zetten de pas er flink in om met zo´n 20 andere landen bilaterale verdragen à la CETA te sluiten. In Nederland trekken minister Ploumen en het ministerie van Buitenlandse Zaken die kar. Zij nodigden kritische NGOs uit deel te nemen aan consultaties over de beoogde verdragen; die kunnen dan vragen stellen en advies geven. Nieuw is een EU-consultatie over het geschillenbeslechtingsssysteem. De Commissie wil een ¨multilateraal investeringshof¨ oprichten als ¨alternatief voor bilaterale vormen, zoals ISDS en ICS, dat de coherentie, transparantie en kwaliteit van investeringsbeslechting vergroot¨.

Hoe verkrijg je publieke steun voor je beleid behalve via consultaties zonder tanden? Juist: via rapporten over vermeende economische voordelen door dit soort verdragen (4). Onderzoeker Ronan O´Brien (5) ging na hoe een en ander bij CETA is gegaan. Het vermeende economische voordeel van CETA per hoofd van de bevolking heeft volgens zijn berekening de waarde van 1 kop koffie per 7 weken... Volgens hem gebruikte de Commissie een eenzijdige analyse die de grote waarde van bestaande wet- en regelgeving voor de economie totaal negeert en in plaats daarvan alleen focust op de mogelijke commerciële winst. Bovendien hollen ¨Regelgevende Samenwerking¨ (6) en ICS (investeringsbescherming) de demokratie uit en leiden ze tot grote economische kosten voor de samenleving.

Kritiek is er ook van de kant van het Institute for Policy Studies (Manuel Pérez-Rocha) en het Transnational Institute (Roeline Knottnerus) met betrekking tot de zogenaamde ´reset´ die Ploumen vorig jaar aankondigde ten aanzien de nieuwe generatie handelsakkoorden. In het kader van de onderhandelingen over een akkoord met Mexico geven beide organisaties ongevraagd dringend advies aan Ploumen: vervang de huidige agenda van vèrgaande liberalisering en deregulering door eentje die investeringen reguleert uitgaande van mensenrechten, sociale standaards, milieubescherming, klimaatbeheersing, en andere duurzame doelen.

(1) Help mee de europarlementariërs te spammen via de ¨CETA CHECK¨ (https://stop-ttip.org/nl/cetacheck/?noredirect=nl_NL)
(2) https://www.fnv.nl/site/over-de-fnv/fnv-internationaal/1040331/TISA_brochure_def.pdf
(3) http://www.bilaterals.org/?amidst-political-uncertainty-new
(4) Bijv. van SEO Economisch Onderzoek ¨Impact of Six EU Free Trade Agreements on the Dutch Economy´ (dec 2016)
(5) O´Brien: ´The Vanishingly Small Official Economic Gains from the CETA Agreement – A Cup of Coffee Every 7 Weeks – and Related Issues´
(6) Zie bijv. CEO ´Regulatory cooperation: big business´ wishes come true in TTIP and CETA´