De vak- en andere bewegingen

De Canadese journaliste en activiste Naomi Klein, schrijfster van onder andere de bestsellers: ‘No Logo’, ’De shock doctrine’ en ’This changes everyting, capitalisme vs the climate’ (in het Nederlands vreemd genoeg vertaald als ‘No time verander nu, voor het klimaat alles verandert’) is een van de boegbeelden van de andersglobaliseringsbeweging. In een speech voor een vakbond in Canada sprak ze over de verhouding tussen de vakbeweging en andere, ‘nieuwe’, sociale bewegingen.

‘De nieuwe sociale bewegingen nemen veel mee. Het vermogen om grote hoeveelheid mensen en een grote diversiteit aan mensen te mobiliseren, de bereidheid om grote risico’s te nemen en nieuwe vormen van organisatie waaronder een sterke gerichtheid op diepgaande democratie. Maar deze bewegingen hebben ook jullie nodig – ze hebben jullie institutionele kracht nodig, jullie radicale geschiedenis en misschien nog wel het meest jullie vermogen om als een anker te functioneren zodat we niet meer gaan drijven en wegdrijven We hebben jullie nodig om ons vaste adres te zijn, onze basis, zodat we de volgende keer niet opzij geschoven kunnen worden. En we hebben ook jullie organisatorische vaardigheden nodig. We moeten samen uitzoeken hoe we solide structuren kunnen opbouwen in de neoliberale puinhopen.’

Ik vind dat een mooi beeld: de vakbeweging als anker van andere sociale bewegingen. De verhouding tussen de vakbeweging en andere sociale bewegingen wisselt nogal eens. Dat heeft te maken met de grote bewegelijkheid van andere sociale bewegingen, die vaak snel opkomen, maar ook weer snel ineenzakken. Maar het heeft zeker ook te maken met de opstelling van de vakbeweging. In bepaalde perioden staat die redelijk open voor de thema’s van andere bewegingen en is er een bereidheid tot samenwerking, in andere tijden richt zij zich vooral op haar kerntaken: werk, loon en arbeidsomstandigheden.

Het huidige proces van vernieuwing in de FNV leidt er toe dat er in deze vakbeweging weer meer belangstelling is voor andere thema’s. Dat is ook hoog nodig want zeker in deze tijden van crisis en crisispolitiek worden ook werknemers met allerlei crisismaatregelen geconfronteerd die zich niet beperken tot de sfeer van het werk en het loon. Ook op het vlak van sociale voorzieningen, zorg, huren, onderwijs worden er verslechteringen doorgevoerd die hen net zo goed raken als zaken rond werk en inkomen. Vakbondsleden zijn net gewone mensen: ze willen ook dat het onderwijs van hun kinderen in orde is, dat er zorg voor hun al dan niet dementerende ouderen is, dat het milieu niet naar de klote gaat en dat niet alles opgeofferd wordt aan de belangen van het multinationale bedrijfsleven.

Vanuit die wat bredere opvatting van de belangen van haar leden komt de vakbeweging ook op het terrein van andere sociale bewegingen en ligt samenwerking voor de hand. Dat dat niet altijd van een leien dakje gaat ligt voor de hand. Qua sociale samenstelling en manier van werken steekt de vakbeweging heel anders in elkaar dan bijvoorbeeld de milieubeweging, of de andersglobaliseringsbeweging. Dat kan tot fricties, maar ook tot wederzijdse versterking leiden. In een recent interview zegt Rene Danen, die de afgelopen twee jaar voorzitter was van het FNV ledenparlement, maar ook jarenlang actief in andere sociale bewegingen daarover behartenswaardige dingen.

De strijd tegen het op stapel staande TTIP akkoord tussen de EU en de VS is een goed voorbeeld van die samenwerking. Onder de naam Eurotrade bestaat er geruime tijd een groep activisten en deskundigen die zich onder andere met TTIP bezig houden. Het zijn mensen van organisaties als TNI, SOMO, Bothends en Globalinfo maar ook de FNV is er in vertegenwoordigd. Vanuit dit samenwerkingsverband zijn er brochures gepubliceerd, een krant uitgegeven en allerlei activiteiten ontplooid en is er een geweldige hoeveelheid kennis over deze materie beschikbaar. Nu de FNV inmiddels bij monde van het ledenparlement duidelijk stelling heeft genomen tegen TTIP en andere internationale handelsverdragen kan die samenwerking in een nieuwe fase komen. Vooral omdat het bij de FNV niet bij woorden is gebleven.

Op initiatief van het ledenparlement is er een werkgroep van (kader-)leden gevormd die zich actief met voorlichting over en acties tegen TTIP gaat bezighouden. De eerste actie van deze groep was op 17 april bij het debat over TTIP in Amsterdam waar een flinke groep FNV'ers en een prachtig paard van Troje (een internationaal symbool van de acties tegen TTIP) met flyers het FNV standpunt uitdroegen. Dat smaakte naar meer. Er zijn plannen voor meer acties en voorlichtingsbijeenkomsten in verschillende plaatsen in Nederland. Daarbij kan dankbaar gebruik worden gemaakt van de deskundigheid van mensen uit andere sociale bewegingen. En hopelijk zal ook binnen die bewegingen het inzicht groeien dat de vakbeweging ook op dergelijke punten een belangrijke bondgenoot kan zijn in het opbouwen van solide structuren in de strijd tegen de neoliberale puinhopen.