De lessen van Almere

Met bijna een derde van de stemmen wordt de PVV in Almere volgende week de grootste partij, lees ik vanochtend in de Volkskrant. "De potentiële PVV-kiezers zijn zeer gemotiveerd om te gaan stemmen. Ze willen daarmee protesteren tegen het kabinetsbeleid," gaat het bericht verder. "De PVV scoort vooral onder oudere autochtone mannen die bij vorige verkiezingen thuis zijn gebleven,” zo sluit het bericht af.

In die paar zinnen is - vrees ik - de hele politieke situatie van dit moment samengevat. Al jaren is er sprake van een groeiende afkeer tegen wat ‘de politiek' er van bakt. Pim Fortuyn heeft dat ongenoegen effectief aan de oppervlakte gebracht en gemobiliseerd en Wilders bouwt daar met zijn zondebokkenstrategie verder op door.

De gang van zaken rond de val van het kabinet heeft de weerzin tegen ‘de politieke spelletjes' verder versterkt. Op de achtergrond speelt de crisis die tot onzekerheid en angst leidt. Het neoliberale kapitalisme heeft ons in een diepe crisis gestort waarvan de gevolgen de komende tijd pas keihard voelbaar zullen worden.

Voor de opkomst van Fortuyn was het vooral de SP die de politieke uitdrukking van het onbehagen vormde. Met de tomaat en het ‘effe dimmen’ van Jan Marijnissen was het de antisysteempartij bij uitstek. Terwijl het onbehagen is gegroeid, is de SP zich steeds meer als een 'verantwoordelijke partij’ gaan profileren, een partij die mee wil regeren en op plaatselijk niveau laat zien hoe goed en verantwoord ze dat kan.

De onvrede van de oude witte mannen trok naar Wilders en van de weerstand die dat opriep wisten vervolgens vooral D66 en GroenLinks te profiteren. Zo werd een links antwoord op de politieke en economische crisis wel erg zwak. Ook buitenparlementair links is de afgelopen jaren steeds verder verzwakt en versnipperd. Het Nederlands Sociaal Forum ging roemloos ten onder en linkse groepen en organisaties bijten zich steeds meer vast in hun eigen terreintje en hun eigen gelijk.

De gemeenteraadsverkiezingen zullen een sterkte draai naar rechts te zien geven, dat is ernstig, maar het is natuurlijk maar één element. De komende tijd zullen de gevolgen van de economische crisis er pas echt in gaan hakken. Er worden plannen gemaakt voor draconische bezuinigingen die vooral ten koste zullen gaan van de zwakste groepen. Het idee om nu eens het geld te halen waar het zit, wordt door bijna alle politieke partijen verworpen. Maar als de maatregelen concreet worden, zullen allerlei groepen in verzet komen. Dan zal het niet bij de vuilnisophalers en de schoonmakers blijven.

Dan zal ‘links’ in al zijn vormen en gedaanten die strijd niet alleen moeten steunen, maar ook  perspectieven aan moeten geven, duidelijk moeten maken dat er fundamentele veranderingen nodig en mogelijk zijn om uit de crisis te komen. Dat zal niet makkelijk zijn, maar als het niet gebeurt, dan is ’Almere’ het alternatief.