Hoe houdt 'u' Wim Kok tegen?

'U heeft het voor het zeggen', is de leus waarmee het kabinet de boer op gaat om kiezers te bewegen op 22 november te gaan stemmen. Een vlotte presentatrice van BNN is  ingehuurd om die boodschap uit te dragen. Het is ook een mooie boodschap. ‘U": de kiezer heeft het in onze democratie voor het zeggen.

In de verkiezingscampagne komen allerlei belangwekkende zaken aan de orde die ‘U’ in uw keuze kan betrekken. Moet Lingo wel of niet van de buis; heeft minister Verdonk wel of niet politieke munt willen slaan uit de moord op Theo van Gogh, of was het juist de PvdA die toen een scheve schaats reed. En vooral wie vindt ‘U’ dat er in het torentje moet: Bo of Ba.

Toch is er ook nog een aantal zaken die tot nu toe nog geen rol spelen in de campagne. Ik noem maar: de dreigende catastrofe door de opwarming van de aarde (een overdreven paniekverhaal van de milieubeweging, volgens Mark Rutte); de oorlog in Irak waarvoor Nederland medeverantwoordelijkheid draagt, en de toekomst van Europa, want ook daarover horen we niets meer.

Wat betreft dat laatste punt was het anderhalf jaar geleden wel anders. Toen voerde de regering - onder de ook erg pakkende leuze ‘Europa best wel belangrijk’- een campagne om ‘U’ allen naar de stembus te krijgen voor het referendum over de Europese Grondwet. Massaal gaf ‘U’ gehoor aan die oproep en al even massaal stemde ‘U’ tegen de Grondwet. Dat was natuurlijk niet de bedoeling, vandaar dat de aangekondigde brede maatschappelijke discussie over Europa waarin ‘U’ zou mogen zeggen hoe het dan wel moet met Europa later weer werd afgeblazen. Vandaar ook dat de partijen die voorstander van de Grondwet waren nu het thema Europa zo veel mogelijk vermijden.

Maar het feit dat ‘U’ er niets meer over hoort betekent niet dat er achter de schermen niet hard wordt gewerkt om het Europa van de Grondwet toch te realiseren. Onder leiding van de voormalige Italiaanse minister-president Giuliano Amato broeden een aantal Europese kopstukken op een plan. Nederland is in dit illustere gezelschap vertegenwoordigd door niemand minder dan Wim Kok. Op hun eerste vergadering op 29 september heeft deze groep van wijzen ingestemd met het voorstel van de Franse minister van Binnenlandse Zaken en presidentskandidaat Sarkozy voor een ‘miniverdrag’, bestaande uit delen van de Grondwet.

De komende tijd gaan ze verder uitwerken hoe dat verdrag er precies uit moet zien. Daarnaast buigt deze informele groep zich ook over de te volgen procedure.

Dat betekent dat ze bekijken hoe deze ‘grondwet light’ er vervolgens door gejast kan worden, zonder dat ‘U’, ‘Vous’ of iemand anders via een referendum weer roet in het eten kan gooien. Daarom zullen de plannen ook pas ná de Franse verkiezingen komend voorjaar gelanceerd worden.

Het zou natuurlijk niet meer dan normaal zijn als over deze ‘minigrondwet’ te zijner tijd weer  een referendum wordt gehouden. Zodat ‘U‘ er zich weer over uit kan spreken. De drie  partijen die in Nederland het initiatief namen voor het referendum (D’66, PvdA en GroenLinks) zijn daar voor. De SP is tegen een nieuw verdrag, maar zal als dat eenmaal voorligt ook wel voor een referendum zijn. Het CDA is tegen een referendum en ook de VVD, die het vorige referendum met haar steun mogelijk maakte, is inmiddels van deze democratische bevlieging teruggekomen. "We houden ook geen referendum over de doodstraf”, beet buitenlandwoordvoerder van Baalen me vorige week toe tijdens een forumdiscussie. 

Europa is nog best wel belangrijk, maar of  ‘U’ ooit de kans krijgt om zich uit te spreken over het resultaat van het werk van Kok en zijn vrienden is dus nog maar de vraag. Waarschijnlijk zal een nieuw referendum tegen die tijd door burgers moeten worden afgedwongen, door een massale petitie of iets dergelijks. Ze kunnen wel zeggen dat ‘U’ het voor het zeggen heeft, maar ‘U’ moet wel zelf uw zaakjes in de gaten houden en bereid zijn zonodig aan de bak te gaan. Democratie is een hoog goed, ‘U’ moet er wel wat voor over hebben.