De schaamte voorbij

Twee reclamespotjes op de radio, meteen achter elkaar:
"Adopteer een kip! Neem aandelen in het Triodos Meerwaardefonds en ontvang een biologische adoptiekip cadeau!"
De volgende, Wim T. Schippers: "Rem het virus, eet geen kip!" spotje van Wakker Dier tegen de vogelpestepidemie.
De mens die goed wil doen krijgt veel tegenstrijdige boodschappen mee. Het voorbeeld van de twee kippen is met enig denkwerk nog wel met elkaar te rijmen. Wakker Dier wil het kernprobleem achter de vogelgriep onder de aandacht brengen: de dichte concentraties pluimvee en de enorme kipconsumptie in de wereld (jaarlijks 47 miljard! zie). Het adopteren van een biologische kip is daarin een goede daad, ook in de strijd tegen de vogelgriep.
Maar neem nou dit voorbeeld. Mijn zoontje van vijf krijgt bij de schoolarts een bon voor een keertje gratis zwemmen mee. Boodschap: bewegen is goed, helemaal voor stadskinderen. Wij braaf op zwemles. Als hij zijn A-diploma haalt, krijgt hij van het zwembad een bon voor een gratis Happy Meal kado. De schoolarts stuurt mijn kind naar het zwembad, het zwembad stuurt mijn kind naar McDonald's.
Wat is hier de boodschap? De manager van het zwembad snapt niet waar het over gaat, en is alleen maar trots dat hij niets heeft hoeven betalen voor dit kadootje. De aangesproken schoolarts produceert een tekst die letterlijk van de fastfoodfabrikanten afkomstig lijkt. Als je hard gezwommen hebt, is een keertje vet eten ten helemaal niet erg. Als je iets met mate doet en het een uitzondering is, vinden kinderen het leuk en is het zeker niet ongezonder dan een keer een pizza of pannekoeken. Gratis Happy Meal uitdelen is natuurlijk reclame, maar daar is weinig aan te doen; het is aan de ouders om om in te schatten of je er wel of geen gebruik van wilt maken.
Niemand neemt verantwoordelijkheid voor gemaakte keuzes, en er wordt niet nagedacht over de consequenties. Iedereen verwijst door naar de ander, en denkt alleen maar aan het eigen voordeel. Zo werkt de circulaire macht, je komt er niet tussen. Omdat volwassenen te slap zijn om partij te kiezen, krijgen kinderen de rekening gepresenteerd - en dat is precies waar McDonald's ons hebben wil. Het machtigste wapen van de hamburgergigant is pesterpower, kinderen moeten via gezeur hun ouders overhalen tot een bezoekje aan McDonald's. Via dit kado van het zwembad heeft mijn zoon zijn eigen ticket to ride – dat maakt het nog moeilijker vol te houden niet naar McDonald's gaan.

De mens die goed wil doen krijgt veel tegenstrijdige boodschappen mee. "OPZIJ houdt van een verrassend welkomstcadeau" lees ik in het januari-nummer: nieuwe abonnees verwennen naast hun innerlijk ook hun uiterlijk. Een Vichy-pakket met een winkelwaarde van 85,50. Het R-woord komt in de advertentietekst niet voor, en op de grote pot crème, het stralende middelpunt van vijf verschillende flaconnetjes beauty-producten, staat het alleen in het Frans: soin anti-rides et fermete.
Het is echt waar: OPZIJ geeft haar lezeressen anti-Rimpelcreme kado.

Toevallig las ik onlangs De schaamte voorbij opnieuw, het coming of age boek van Anja Meulebelt dat voor generaties feministen een bevrijding betekende. Vrouwen hoeven niet per se met mannen! Relaties kunnen ook anders dan huisje-boompje-beestje! Groot, klein, dik, dun, jong, oud - maakt niet uit: vrouwenlijven zijn mooi! Heb ik toch altijd gedacht dat OPZIJ in deze traditie stond. Dat de kracht ligt in hoe je bent en wat je doet, niet in hoe je eruit ziet. Dat rimpels staan voor ervaring en wijsheid.

Die wijsheid is vandaag ver te zoeken. Grenzen vervagen, alles moet kunnen. Je kan toch zelf bepalen of je Vichy op je gezicht smeert of niet?
Voordat ik versimpel tot een verzuurde (en gerimpelde!) feministe, even dit. Het feit dat iedereen haar identiteit dezer dagen bij elkaar verzamelt uit duizend verschillende stukjes uit een overweldigend aanbod vind ik geweldig. Weg met het dogmatisme dat vroeger, in de beweging, voorschreef wat er wel of niet mocht, de ongeschreven wetten die bepaalden hoe je eruit mocht zien, en de zeis die klaarstond voor de enkeling die het waagde haar kop boven het maaiveld uit te steken.
Maar juist dat overweldigend aanbod vraagt om een leidraad, om bakens. Om mensen die een voorbeeld zijn, redacties die grenzen stellen. Van OPZIJ verwacht ik eerder de uitslag van het onderzoek van de Consumentenbond, dat die extreem-dure crèmes geen overeenkomstige meerwaarde hebben (Consenmentenbond onderzoek, november 2004), of een bericht over de rechterlijke uitspraak dat liegen over de werking van dit soort smeersels niet verboden is (de Volkskrant, 13 oktober 2005).
Maar niks van dit al in de OPZIJ van die maand. De redactie laat zich kritiekloos gebruiken door de cosmetica-industrie belust op het veroveren van een moeilijk marktaandeel. Als een kip zonder kop, zou ik bijna zeggen.

P.S. Mijn potje crème komt van het Kruitvat, eigen merk, een betaalbaar alternatief & prima spul.