Dierlijke vrijheidsbezinning

Eerst negeren ze je
dan lachen ze om je
dan vechten ze tegen je
en dan win je
schijnt Gandhi gezegd te hebben. Een uitspraak waar menig activist(e) moed uit kan putten. Ook ieder die in welk opzicht dan ook afwijkt van de rest (de groep, de wereld) kan zichzelf hiermee een hart onder de riem steken.
Iedereen is uniek, maar sommigen zijn uniek op een manier die men (na verloop van tijd, dus enige tijd na het uitlachen enzo) ‘vernieuwend’ zal noemen. Anderen blijken uiteindelijk unieker te zijn: zij worden nooit begrepen en zullen nooit (welverdiende?) waardering krijgen.

Ik kom net terug van de Pinksterlanddagen op het kampeerterrein tot Vrijheidsbezinning in Appelscha, die daar al sinds 1933 met uitzondering van de oorlogsjaren jaarlijks gehouden worden. Een enthousiaste voorbereidingsgroep doet het voorwaardescheppende werk (en nog veel meer), en ieder die dat wil kan een lezing, een workshop of een discussie organiseren, of het nu gaat over anti-militarisme (een geliefd thema in het Noordelijk Gewest van Vrij-Socialisten) over kapitalisme, kraken, feminisme of dierenstrijd.

Wat betreft de dierenbevrijdingsbeweging is er op deze anarchistische kampeer- en discussiedagen heel wat veranderd. Er een tijd geweest dat het thema genegeerd werd. De beweging die ijverde (of individuen die ijverden) voor betere behandeling en bevrijding van (andere) dieren werd politiek geheel niet of niet geheel serieus genomen. Zo was dat in ‘de maatschappij’, maar ook binnen de anarchistische beweging was dat zo. ‘Softies die veganistisch eten belangrijker vonden dan solidariteit met mensen’, zo werd er door velen tegenaan gekeken. Maar ook de ‘softies’ haalden uit, met posters waarop ‘beschuldigende’ teksten stonden in de trant van

‘Jullie zijn tegen fascisme, sexisme, racisme,
militarisme en imperialisme,
maar jullie zijn één ding vergeten:
je superioriteitsdenken
ten opzichte van de overige dieren!’

Ik heb het nu over de Pinksterlanddagen van 1986. Ik was al een aantal keer eerder op het terrein geweest. In 1979 op een fantastisch leuk anarcha-feministisch weekend, en in 1984 kampeerde ik er in de zomer. Het was die keer, in 1986, een internationale bijeenkomst. De mensen die het terrein ooit hebben opgezet, daar liepen er dat jaar nog heel wat van rond: mensen van rond de tachtig en zelfs boven de negentig. Daarnaast en doorheen liepen er vooral veel somber kijkende heftig uitziende figuren. Zwarte kleren, scherppuntige armbanden. No future!

En nu zijn we 22 jaar, ongeveer een generatie later. Het gaat niet beter met de wereld, en de thema’s op deze PL getuigen ervan. Toch zien de mensen die de PL bezoeken er vrolijker en kleurrijker uit dan in de jaren tachtig. Er lopen helaas minder heel oude mensen maar wel meer kinderen rond. En veel, heel veel dierenactivisten.

Alsof de gemeente Appelscha dat laatste nog niet door had – ook niet na afgelopen zomer, toen er op hetzelfde terrein een internationale ‘Animal Rights Gathering’ gehouden werd en er uit angst voor ‘terroristische’ acties ME-ers klaarstonden – stond er een paar honderd meter van het anarchistisch terrein een grote circustent opgesteld. Een circus waar olifanten en paarden en andere dieren worden misbruikt om, even ‘vrij’ uit hun hokken, onvrijwillig aangeleerde kunsten te vertonen.

De groep ‘Respect voor dieren’ deelde bij de ingang folders uit aan het publiek; de circuslui lieten dit niet ‘zomaar’ gebeuren, en er werd gedreigd geduwd gestompt en geslagen. Uiteindelijk was de schade gering, en het leverde een boel publiciteit op. De ‘dierenstrijd’ lijkt het anarchisme definitief veroverd te hebben, ook al stuit het nog steeds bij menigeen binnen de beweging op grote weerstand. Het onderwerp valt niet meer te negeren, nog zelden wordt het (openlijk) belachelijk gemaakt, het wordt nu dus eens tijd voor serieus argumenteren en filosoferen, over en weer.

Mensen zijn ook dieren, en wij mensen hebben vooral met elkaar te maken. Samen met soortgenoten samenleven en een betere maatschappij opbouwen, dat valt niet mee.
Dat is volgens mij veel moeilijker dan het vervullen van de wens van alle dierenactivisten (waartoe ik mezelf ook reken): ‘alle dieren vrij!’ Als mensen ophouden dieren als bezit te zien en dus ophouden ze te gebruiken als voedsel of voor kleding of vertier, dan is daarmee een van de grote problemen in deze wereld opgelost.

Als mensen ophouden andere mensen (economisch en anderszins) te benadelen, uit te buiten of te misbruiken, en als ze dan ook nog ophouden zonder protest in systemen mee te draaien waarin dat gebeurt, dan – dan is dat heel prachtig, maar dan begint het pas.
Bij (andere) dieren gaat het erom ze vrij te laten, met mensen samen gaat het er daarnaast nog om iets met elkaar op te bouwen. De jaarlijkse anarchistische dagen in Appelscha zijn er een kleinschalig voorproefje van.