Skip to main content
  • 06 oktober 2009

Wat moeten we nou toch met die AOW?

Hans de Bruin

Ik moet eerlijk zeggen dat ik soms wel een beetje melig wordt van die discussies over de AOW, vergrijzing en dat langer doorwerken. Soms snap ik niet meer waar het over gaat, want laten we nou wel wezen, eigenlijk is die AOW maar een hele rare uitkering. Hoe zijn ze er eigenlijk ooit bijgekomen om iedereen die AOW te geven, nou ja iedereen ....iedereen boven de vijfenzestig dan natuurlijk, maar dus uiteindelijk wel iedereen: arm en rijk. Vooral dat laatste is bizar.

Het vreemde van de AOW is dat het in feite een soort basisinkomen is, dat jarentachtigidee, waar een club als de Vereniging Basisinkomen weliswaar nog steeds enthousiast voor pleit, maar dat politiek geloof ik alleen ooit door de Groenen werd omarmd. Het is eigenlijk wel wonderlijk dat dat idee voor een basisinkomen voor deze grijze bevolkingsgroep wel kamerbreed werd en in de kern nog steeds wordt ondersteund.

Een leuke vraag is daarom waarom je dat basisinkomen alleen tot 65-plussers zou beperken en niet gewoon voor iedereen zo'n regeling zou maken? Dan hoeven we ook niet meer te debatteren over de vergrijzing en kunnen we en passant bijvoorbeeld ook de Bijstand afschaffen, want dan zou iedereen een redelijk startinkomen hebben. Toch? Maar dan moeten we alleen wel op z’n minst de hoogte van de huidige AOW aanhouden, en liefst nog wat hoger, want de huidige Bijstandsuitkering is natuurlijk veel te laag. En de AOW is dan wel ietsje meer, maar natuurlijk ook nog steeds te weinig. Deze zou toch minimaal duizend euro netto moeten zijn voor een alleenstaande, want 70% van het minimumloon is nou niet echt een vetpot als je alleen van dat AOW-tje moet zien rond te komen.

Dat vastgesteld hebbende begrijp ik de hele discussie dus niet over de AOW en het langer doorwerken tot je 67ste. Waarom wordt de AOW, zolang discussies over een collectief basisinkomen sowieso volkomen onbespreekbaar zijn in de politiek, dan niet helemaal geïndividualiseerd? Dat zou dan weliswaar een compleet omgekeerde benadering zijn, maar laten we eerlijk zijn, waarom krijgen mensen met een goed pensioen eigenlijk ook nog een AOW-uitkering? Zo had de oude Pruisische kanselier Otto von Bismarck het vast niet bedoeld toen hij in 1889 de voorloper van de AOW , een "inkomensverzekering voor ouderdom, ziekte en invaliditeit“ bedacht. En ik vermoed dat de oude Drees toch ook met name aan mensen zonder ander inkomen dacht bij de invoering van de AOW. Ik begrijp dus helemaal niet dat in ons huidige systeem ook lieden als de Brenninkmeijers, de Fentener van Vlissingers, de Heinekens of die rare mevrouw van Oranje ook allemaal recht op AOW hebben.

De discussie over betaalbaarheid van de AOW zou daarom toch eerst eens moeten gaan over solidariteit en met wie we dan wel solidair willen zijn en dus de vraag of iedereen met een goed geregeld pensioen ook nog een extra uitkering nodig heeft waar we met z’n allen aan meebetalen. Laten we eerst daar het mes eens in zetten. Daar hoor ik de VVD-bezuinigers ook niet over, die blijven vinden dat iedere miljonair ook AOW moet krijgen. Onze liberalen hebben een vreemd begrip van solidariteit. Maar laten we wel wezen, er zijn hele volksstammen die alleen maar van een AOW’tje moeten zien rond te komen na hun pensionering en dat is gewoon armoede. Daar wil ik solidair mee zijn.

Dezelfde VVD is overigens wel voor een flexibilisering van de AOW-leeftijd en ik ben  het wel met hen eens dat die pensioengrens van 65 natuurlijk zeer arbitrair is, want als je op je 55ste versleten bent door het zware werk zou je toch recht moeten hebben op een soort vervroegde AOW, maar dat vinden ze bij de VVD dan natuurlijk weer niet. Je belandt dan trouwens in de WAO of tegenwoordig de WIA.  Maar laten we de AOW, de WAO, de WIA en de Bijstand nou eens gewoon in één regeling stoppen, een soort basisinkomen dus, dan zouden we van een hoop gezever en van dat hele
controlecircus af zijn. Dat zou een hoop geld schelen!!

Tegelijkertijd ken ik ook steeds meer mensen die om verschillende redenen liefst langer doorwerken dan te stoppen met 65. Mensen die zich fit genoeg voelen om door te gaan, die uit hun werk hun sociale contacten halen, of mensen die geen pensioen hebben en anders op hun 65ste fors achteruit vallen kwa inkomen.
Ik denk dat de groep die wel wil doorwerken steeds groter zal gaan worden, naarmate de groep alleenstaanden steeds groter wordt, maar ook met de razendsnel groeiende groep zelfstandigen (vooral zzp’ers) die veelal niet in staat is om te sparen voor hun oude dag. Ook die zullen straks geen reden zien om te stoppen. Maar dan gaat het om een andere vraag: moeten stoppen of mogen en kunnen doorwerken.
Een dwangmatige grens trekken bij 65 (zoals de SP wil) of 67 (zoals bijvoorbeeld de werkgevers willen) is ridicuul. Laat mensen zelf kiezen of ze door willen werken of noodgedwongen eerder moeten stoppen, creëer daarbij een bodeminkomen, maar ook een bovengrens voor al diegenen waar de AOW niet meer voor nodig is als steun omdat ze al inkomen genoeg hebben.  Toch maar een discussie over het basisinkomen voeren dan?